“Çırak Yok Usta Yok”

Muhabirlerimiz usta-çırak ilişkilerinin en sıkı yaşandığı iş kollarından biri olan oto sanayi esnafına mikrofon uzatıp sorunlarını dinledi. 10-15 Bin Lira arası aylık kazançları olan oto sanayisi ustaları çırak bulamamaktan dert yanıyor. Küçükçekmece SefaköyGüldallar Sitesi esnafının açıklamaları üzücü olduğu kadar da düşündürücü… oto sanayi esnafının ortak düşüncesi meslek liselerinde ara eleman yetişmemesi ve çırak bulunmamsı sebebiyle kendilerinden sonra yaptıkları mesleklerin yok olacağı yönünde. Oto kilit ve cam ustası Necati Doğan’ın yaptığı “İşi öğrenen çırağa dükkanımı bırakırım” çağrısı durumun vahametini gözler önüne seriyor.   

“Meslek Liseleri Konuya El Atmalı”

Yılların oto kilit ve cam ustası Necati Doğan, kendi imkanlarıyla çırak bulamadıklarının yanında meslek liselerinden oto sanayi sitelerinde ihtiyaç duyulan branşlarda eleman yetişmediğinden şikayetçi. Doğan geçtiğimiz günlerde oto sanayi sitesine meslek okulundan bir yetkilinin geldiğini ve yetkiliye meslek liselerinde oto kilit bölümü için çırak olup olmadığı sorusuna hayır cevabı almış. Doğan, usta yetişmemesinden dolayı gelecek yıllarda insanların oto sanayi yerine oto servislerine gitmek mecburiyetinde kalacaklarını ve 50-100 liralık işlerini 500-1000 Lira gibi rakamlara yaptırmak zorunda kalacaklarını söylüyor. Doğan, Çalışma Bakanlığı ve çıraklık eğitim merkezi yetkililerinin oto sanayi sitelerini gezerek sorunları yerinde görmeleri halinde meslek liselerinde oto sanayinde ihtiyaç duyulan yeni bölümlerin açılması kısmen de olsa sorunun çözümü ve birçok işsizin meslek sahibi olmasına da vesile olacağını belirtiyor. Yaptığı işin aylık ortalama 10-15 Bin Lira getirisi olduğunu söyleyen Doğan, dükkanını açtığı günden bu yana bir tek çırak dahi gelmediğini belirtip, kendi yetiştireceği bir çırağa dükkanını bırakacağını söylüyor.

“Çırak Yetişmiyor”

Yaklaşık 45 yıldır oto boya-cila işleriyle uğraşan Memiş Türker, arabaların çizik veya çarpma durumunda zarar gören yerlerini onarıyor. Bir yıl önce yaptığı işleri aynı fiyatla yapmalarının mümkün olmadığını söyleyen Türker, kullandıkları malzemelerin geçen yıla oranla neredeyse yüzde 300 artışından yakınıyor. Kendi branşında neredeyse hiç çırak yetişmediğinin altını çizen Memiş Türker, bir çok ailenin çocuklarının meslek sahibi olmasını değil okuyup evde oturmasını istediğini söylüyor. 

“Yeni Nesil Oto Sanayiyi Tercih Etmiyor”

Baba mesleği olan oto radyatörcülüğü mesleğini 40 yıldır yapan Salih Gümüş, kendi oğlunun da baba mesleğini yapmak istemediğinden dem vurarak, yeni   

yetişen neslin tercihi temiz, düzgün ve daha çok para kazandıran işleri olduğunu söylüyor. Geçmiş yıllarda birçok babanın çocuklarını getirerek deyim yerindeyse “Eti senin, kemiği benim” der bizlere emanet edip meslek öğrenmelerini isterlerdi. Şimdi bunun tam tersi. Defalarca çırak aranıyor ilanı verdim gelen-giden yok. Bizim işlerimiz emekle yapılan alın teri dökülen yağ-pas içinde yapılan bir iş olduğundan aileler artık çocuklarını çıkar olarak getirmiyorlar. Gördüğüm kadarıyla bu işleri yapan son nesil bizler olacağız gibi.   

“Eğitim Sistemi Yetersiz”

1984’den beri egzoz işiyle uğraşan Celal usta yaptıkları işin hava kirliliğinin azalmasında önemli rol oynadığını söylüyor. Otomobillerin bakımında egzozun önemli olduğunun altını çizen Celal Usta, egzozun arızalı ya da bakımsız olması halinde muayeneden geçemeyeceğini söylüyor. Celal usta, gençlerin Dünya’ya bakış açılarının çok farklı olduğunu ve kendi branşıyla ilgili çırak yetiştirememekten dertli. Meslek yüksekokullarından oto sanayiye gelen öğrenciler mesleğin beden işine dayanması sebebiyle tercih etmiyorlar. Meslek dallarında diploma zorunluluğu olduğunu belirten Celal usta, çırak bulmakta zorlandıkları gibi 20 yaşına gelmeden diplomalı eleman bulmakta da zorlandıklarını altını çiziyor. Celal usta, hayat şartları ve eğitim sisteminin oto sanayi sitelerinin bitme noktasına gelmesinde önemli rol oynadığının söylüyor.    

“Yeni Çıraklar Yetiştirmek İstiyoruz”

Geçmişte oto elektrik işleriyle uğraşan şimdilerde ise LPG dönüşümü yapan 40 yıllık esnaf Ali Coşkun, çırak bulamamanın kanayan yaraları olduğunu söylüyor. Meslek okullarından kendilerine öğrenci gelmemesinin iç acıtıcı olduğunun altını çizen Ali Coşkun, iş öğrenmek için nadiren de olsa gelen çırakların 2-3 gün sonra çalışmak, öğrenmek zor geldiği için işi bıraktıklarını söylüyor. 6 ay öncesinde 600 liraya dönüşüm yapılan simit tankların 1500 liraya yükselmesi de ekonomin sıkıntılar yüzünden müşterilerle zor anlar yaşanmasına neden oluyor. Uzun yıllardır yeni bir usta yetiştiremediğini söyleyen Çoşkun, oto sanayi olarak bir belirsizlik içinde olduklarını söyleyerek, yeni bir neslin yetişmesi için ailelere okumak istemeyen çocuklarını sanayiye yönlendirip meslek edinmelerini sağlamaları çağrısın da bulunuyor.   

“Çırak Yok Usta Yok”

1990 yılından beri motor, mekanik ve bakım işleriyle uğraşan Osman usta, 10 yıldır çırak bulamadığını söylüyor. Osman usta, genç çocukların genellikle daha temiz olması nedeniyle tekstil işini tercih ettiklerini, oto sanayi işini pis meslek olarak gördüklerini ifade ediyor. Oto tamir işinde kazancın daha çok olmasına rağmen yağ, kir, pas olmasından sevilmemesine de bir anlam veremiyor. Yaptıkları işin ölümsüz bir meslek olduğunu belirten Osman usta, durumun vahametini çırak ve yetişmiş usta bulamamakla açıklıyor.

“Oto Tamiri Yok Olma Yolunda”

35 yıldır fiber tamponlar, eski araçlar; Ford ve Anadol’lardan başlayarak modifiye yapan Halit usta da çırak yetişmemesinden dert yanıyor. Yaptıkları mesleğin   

geleceğini çok parlak görmeyen Halit usta Meslek liselerinden kendilerine öğrenci gelmesi gerektiğini, ancak orada da düzgün öğrenci yetişmediğinden şikayetçi. Kendilerinden sonra araç tamirinin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunun altını çizen Halit usta, bakım servis ücretlerinin de çok pahalı olacağını söylüyor. Meslek liselerinde okuyan öğrencilerin çoğu okul bittikten sonra kendi bölümleriyle ilgili işlerde çalışmıyorlar. Benim kendilerine tavsiyem okul sonrası oto sanayiye gelerek çıraklık yapıp mesleki belgelerini almalarıdır. Böyle gitmesi durumunda çıraklık mesleği yok olacaktır.  

“Teknoloji Mesleği Zayıflatıyor”

32 senelik oto mekanik ustalarından İsmet Yüksel, çırak açısından her ne kadar şanslı olsa da yaptığı mesleğin en zayıf dönemlerde olduğunu söylüyor. İsmet Yüksel, işlerin daha çok teknolojiyle yapılması sebebiyle belki de yanında bulunan çırağın çıraklık mesleğinin son nesli olacağının altını çiziyor. Mesleğini severek yapan ender rastlanan çıraklardan biri de İsmet Yüksel’in çırağı Emre. 2015 yılında eğitimine devam ederken mesleğe başladığını söyleyen Emre neredeyse ustalık seviyesine gelmiş. Genç arkadaşlarına seslenen Emre, gezmekle, sosyal medya da dolaşmakla bir şeyin kazanılmayacağını, kendilerinin birer meslek öğrenmelerinin daha yararlı olacağını söylüyor.

KENT YAŞAM CELAL KARAALİ