Birini yaparken diğeri çöküyor

İstanbul’un birçok bölgesinde yapılan inşaatlardan bazıları çevresindeki yerleşimler için büyük mağduriyet yaratıyor. İnşaatlarda yapılan çeşitli hatalar ve ihmaller, çevresindeki sağlam binaları temelden sarsarak duvarlarda çatlaklar oluşturuyor. Çatlaklar oluşan binalar boşaltılırken iş yeri veya ev fark etmeksizin büyük mağduriyetlere sebep oluyor.
Mühendislik ve şehir planlama alanlarında yaşanan ciddi ilerlemelere karşın bu planlamalarda yapılan hatalar, beklenen büyük Marmara Depremi için hissedilen korkuyu katlıyor. Deprem olmadan çevresindeki inşaatlar nedeniyle çöken binalar varken deprem olduğunda ne olacağı konusu, büyük bir soru işareti.

DEPREM VEYA YANINDA İNŞAAT BİLE OLMADAN ÇÖKEN BİNA VAR

Deprem veya yanında inşaat bile olmadan çöken binalarımız mevcut. Yıllardır depremden depreme gündem olan yapı sağlamlığı konusuyla ilgili en acı tecrübe belki de İstanbul’un Kartal ilçesinde yaşandı.
Kartal’da 6 Şubat 2019’da Yeşilyurt Apartmanı’nın çökmesi sonucu 21 kişi hayatını kaybetmiş, 17 kişi yaralanmıştı. Anadolu 2’nci Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan ilk davada üç kişi tutuksuz yargılanmıştı. İlk davanın açıldığı mahkeme, Kartal Belediyesi’nde çalışan 31 kişiye ‘taksirle birden fazla kişinin ölümüne ve yaralanmasına neden olmak’ suçundan iki yıldan 15 yıla kadar hapis cezası istendiği iddianameyi de kabul etmişti.

İSTİNAT DUVARI KRONİK PROBLEMİMİZ

Yine İstanbul’da 2022 Temmuz ayında yaşanan çökme sonrası 3 bina boşaltıldı. Üsküdar'da büyük bir gürültüyle çöken istinat duvarı nedeniyle çevrede bulunan 3 bina tedbiren tahliye edildi. İnşaat alanına ait olan duvarın yıkılması, toprak kaymasına da yol açtı. 
Tahliye edilen binada oturan Süleyman Çevrem, büyük bir korku yaşadıklarını anlatarak şöyle konuştu: "Burada inşaat yapıyorlar. İki kere asfalt çatladı göçme yapıyordu. Biz söyledik. Belediye iki kere geldi asfaltı yaptı. Biz yatıyorduk, sesler gelmeye başladı. Aşağı indim baktım asfalt ayrılıyor, su patlamış. Arabam ordaydı, kenara çektim. Ondan sonra İSKİ’ye haber verdik. Sonrada beton çökmeye başladı. 

FAİL YİNE İSTİNAT DUVARI MI?

İstanbul Küçükçekmece’de geçtiğimiz hafta yaşanan olay çevrede derin korku yarattı. Sefaköy'de bulunan Arel Üniversitesi yanındaki MarYapı inşaatta istinat duvarı yıkıldı. Bu yıkımla birlikte üniversite binasının yıkılma tehlikesi oluşmuş, akşam saatlerinde ise üniversite binasının da bir bölümü çökmüştü. Bina yakınında bulunan evlerdeki vatandaşlar da tahliye edilip otellere yerleştirildi.

YENİAY: ÖNEMLİ OLAN ZEMİN DEĞİL, TEDBİR

2004-2014 yılları arasında iki dönem Küçükçekmece Belediye Başkanlığı yapan İnşaat Mühendisi  Aziz Yeniay’a Sefaköy’de yaşanan olayla ilgili görüşlerini sorduk.
Önemli olanın zeminin yapısı değil öncesinde alınan tedbir olduğunu ifade eden Yeniay, “Her yerde inşaat yapılabilir. Ama gerekli önlemler alındıktan sonra yapılır. İlk göze çarpan husus şu; proje safhasında zemin etütü doğru yapılıp yapılmadığı ve istinat duvarını tutan ankraj çubuklarının boyutu, yani ne kadar toprağa geçirilip tutturulduğu önemlidir. Orada inşaat yaptığınız yerin yanında bin yıllık bir bina da olabilir. Önemli olan o binayı tutacak önlem alınıp alınmaması. Buradaki sorunda uzmanlar değerlendirmelerini yapacak ancak ilk göze çarpan şey, fore kazıklarıyla ve ankraj çubuklarının boyutu ve sıklığı projeye uygun yapılıp yapılmadığıyla ilgili. Yoksa ‘zemin kötü burada inşaat yapılmaz’ ifadesi doğru değil.” dedi.
Şu an yürüttüğü bir çalışma hakkında bilgi veren Yeniay, “Benim şu an yaptığım bir inşaat var, orada düzenli hafriyat aldırıyorum ve oradaki bahçe duvarıyla ilgili günlük, saatlik okuma yaptırıyorum. Ayrıca alttaki zeminin katmanlarının iyi belirlenmesi için 15 metreye kadar röntgenini çeken bir cihaz getirdik ve temel atmadan önce katmanları net bir şekilde belirledik. Zemin etütündeki en önemli şey katmanları iyi belirlemektir. Bu da yeterince sondaj çalışması yaparak olur. Net bir şekilde söylüyorum bu zeminde bu inşaat yapılır ama hata ya projededir ya da uygulamadadır.” diye konuştu. 
İnşaatın yanındaki binanın yeni veya eski olmasının pek fark yaratmayacağını söyleyen Yeniay, “Yeni bir bina olsaydı da deformasyon ya az ya da çok olurdu ama olurdu. Bu kadar derinliğe indiğinizde yandaki binayı ayakta tutmak zor olur. Bir de binanın eski olduğu durumda daha büyük felaket yaşanırdı. Yeni bina olsaydı yine hasarlı olurdu ve kullanılmaz hale gelirdi.” Dedi.
Çevrede boşaltılan evlerine dönüş yapmak isteyen vatandaşlara Küçükçekmece Belediye Başkanı Kemal Çebi tarafından izin verilmediği ve Başkan Çebi’nin bir güçlendirme çalışmasının yapılmasının ardından vatandaşlara izin vereceği açıklamasının ardından bu konuyla ilgili de konuşan Yeniay, “İkinci kazığın çakılması olabilir. Bu birinci kazığın yeterince görevini yetirmediği durumlarda tedbir amaçlı yapılır. Ama ikinci kazık çalışması yapılırken de dikkatli olunması gerekir. Çünkü zemin zaten yıprandı. Orada zeminciler, betonarmeciler ile bir heyet oluşturulmalı ve ortak bir çalışma yürütülmelidir. Veri yetersizse birkaç sondaj daha yapılması gerekir. Orada ortaya çıkan zemini tutma sayısı yeterli mi bunun kontrol edilmesi lazım.” dedi.
Yeniay durumu şu sözlerle özetledi: “ İnşaatı yaparken zemin etütü ve yanında eğer bir bina varsa o binayı tutacak ankrajların boyutu, sıklığı en önemli unsurlardır. Çünkü bir şey harekete başladığı andan itibaren onu tutmak imkansıza yakındır ama önlemi baştan alırsan yıkılma şansı yüzde sıfırdır.”

BENZER OLAY BU KEZ AVCILAR’DA
Avcılar Cihangir Mahallesi Petrol Ofisi Caddesi'nde haziran ayında başlayan iş merkezi inşaatında 5 Ekim günü zemin kayması meydana geldi. Kayma nedeniyle caddede ve yakındaki iş merkezinin duvarları ile bahçesinde çatlaklar oluştu. Avcılar Belediyesi zabıta ekipleri önlem alarak, cadde trafiğini tek şeride düşürdü. İnşaatta çalışmalar sürdürülürken, çatlakların oluştuğu iş merkezi ise tahliye edilmedi. İş merkezi çalışanları ise durumdan endişe duyduklarını ifade etti.

"İNŞAATTAN ÖNCE ÇATLAK YOKTU"
İş merkezi çalışanı Zafer Akdeniz, "Yol üzerinde yapılan inşaatta hafriyat çalışmaları yapıldı. Hafriyat çalışmaları sebebiyle yolda ve iş merkezinde çökmeler oldu. Çatlaklar ise inşaatın başlamasından 2 ay sonra oluştu. Kiracılarımız bu durumdan oldukça şikayetçi. Durumla ilgili belediyeye dilekçe veren kiracılarımız da oldu. Belediye kiracılarımıza, korkulacak bir durum olmadığını burada oturabileceklerini söylemiş" dedi.  
"İNŞAAT ÇALIŞANLARI BİZE ARAÇLARINIZI KALDIRIN ÇÖKME TEHLİKESİ VAR DEDİ"
İş merkezi çalışanı Nihan Erdal da, çatlakların inşaatın başlamasından sonra oluştuğunu belirterek "Büyük endişelerimiz var. Otopark alanımız çökmeye yakın. Çatlaklar, zamanla büyümeye başladı. Karşımızdaki yolda da çöküntüler meydana geldi. O yol tek şeride düştüğü için kazaya sebebiyet verebilir. Çatlaklardan dolayı korkuyorum. Otoparktan aracımı alırken bir önce çıkmak istiyorum. Çöküntü olursa yakalanmak istemiyorum. Bir kez inşaat çalışanları 'araçlarınızı buradan kaldırın çökme tehlikesi var' uyarısı yaptı" diye konuştu.

Sümeyra DUĞAN - Fazıl Anıl KILIÇLI-KENT YAŞAM