İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sağlık Dairesi Başkanlığı, vektörlerin ülkemiz insanına ve ekonomisine verebileceği zararları öngörerek İstanbul’u vektör kaynaklı hastalıklardan korumak için İBB Vektörle Mücadele Bilim Kurulunu oluşturdu. Vektörle Mücadele Bilim Kurulu çatısı altında Hacettepe Üniversite ve İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa başta olmak üzere Koç Üniversitesi, İstanbul Sağlık ve Teknoloji Üniversitesi, ABD California State gibi üniversiteler ve akademisyenlerle iş birliği çerçevesinde İstanbul’u tehdit eden vektörlere karşı sistemli, deneysel ve saha tabanlı çalışmalarla ortak bir mücadele başlatıldı.
Avrupa Yakası’nda 4, Anadolu Yakası’nda 2 olmak üzere toplam 6 birimden gerçekleştirilen vektörlerle mücadele hizmetleri hem şehirsel hem de kırsal alanlarda alanında uzman personeller ile sağlanıyor. Sivrisinek mücadelesinde İstanbul genelinde 100 bin 925 lokasyonda 187 bin 903 sivrisinek üreme kaynağı periyodik olarak kontrol ediliyor ve sivrisinek üremesi görülen alanlar düzenli olarak ilaçlanıyor.
Vektör, insanlarda hastalık oluşturan virüs, bakteri gibi hastalık etmenlerini taşıyan canlılara verilen isimdir. Sivrisinek, karasinek, pire, hamamböceği, fare, sıçan, kene gibi canlılar vektör kategorisinde yer alıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) de bu canlıların popülasyon artışının kontrol altına alınması için aralıksız mücadele veriyor.
SİVRİSİNEK MÜCADELESİ
Sivrisinekler, durgun veya yavaş akan sulara yumurta bırakıyor ve uygun koşullarda 1 haftalık süreçte erişkin hale geliyor. Bu nedenle haftalık periyotlarla üreme kaynaklarında kontrol çalışmaları yapılıyor. Sivrisinek üreme noktaları yılın ilk 7 ayında 1 milyon 802 bin 213 defa kontrol edildi; 198 bin 382 kez ilaçlama, 3 bin 687,02 hektar alanda sivrisinek larva mücadelesi gerçekleştirildi. Erişkin sivrisinek mücadelesi kapsamında ise haziran-eylül ayları arasında İstanbul’da girilebilen bütün sokaklarda ULV cihazları ile ilaçlama çalışmaları yapılıyor. Kış aylarında ise sivrisineklerin kışı geçirdiği alanlarda mücadele çalışması sürdürülüyor. Bu süreçte 647 bin 127 hektar alanda erişkin sivrisinek mücadelesi gerçekleştirildi.
ASYA KAPLAN SİVRİSİNEĞİ (AEDES) EYLEM PLANI
İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 39 ilçenin katılımıyla “Vektörle Mücadelede İstanbul Asya Kaplan Sivrisineği (AEDES) Eylem Planı Paneli”ni gerçekleştirdi.
İBB Sağlık Daire Başkanlığı, Asya Kaplan Sivrisineği Mücadele Eylem Planı’nı 15 Eylül 2020 tarihinde düzenlenen panel ile duyurdu. Asya Kaplan Sivrisineği (AEDES) Mücadele Eylem Planı Yerel Yönetimler Paneli’ne İstanbul kapsamında 35 ilçe ile İzmir, Balıkesir, Kocaeli, Ordu büyükşehir belediyeleri ve Ankara Çankaya Belediyesi katıldı. Hızlı bir popülasyon özelliği taşıyan, istilacı, saldırgan bir tür olan Asya kaplan sivrisineği tehdidine yönelik olarak klasik yöntemlerden farklı, bilimsel tabanlı ve tüm paydaşların katılımıyla topyekûn bir mücadelenin koordinasyonuna başlandı.
Asya kaplan sivrisineği tehdidine yönelik bilimsel tabanlı Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa, Koç Üniversitesi, İSTÜN, California State iş birliğiyle, uluslararası ölçekte kabul gören Asya Kaplan Sivrisineği (AEDES) Mücadele Eylem Planı masaya yatırıldı. “Vektörle Mücadelede Bilişim Tabanlı Dijital Uygulamalar”, “Kültürel Mücadele” ve “Modern Mücadele Yöntemleri ile Klasik Mücadele Yöntemlerinin Birbirine Entegrasyonu” toplantının ana gündem başlıklarını oluşturdu.
ÜREME KAYNAKLARINDA YOĞUN KONTROL SAĞLANDI
Yılın ilk 7 ayında sivrisinek üreme kaynaklarında 1 milyon 802 bin 213 kontrol gerçekleştirildi ve sivrisinek üremesi görülen 175 bin 224 sivrisinek üreme kaynağında biyosidal ürün uygulaması yapıldı. Sivrisinek larva mücadelesi toplam 3 bin 687,02 hektarlık alanda sürdürüldü.
VATANDAŞLARIN İŞ BİRLİĞİ BÜYÜK ÖNEM TAŞIYOR
Vektörlerle mücadelede vatandaşların katılımı ve iş birliği büyük önem taşıyor. Sivrisinek üreme kaynağının yüzde 86’sı insan eli ile oluşturulan ve basit tedbirlerle ortadan kaldırılabilecek üreme noktaları. Halka bunun anlatılmasıyla alınacak önlemlerle bu üreme kaynakları ortadan kaldırılabilir ve ortaya çıkan iş gücü vektörlerle mücadelenin başka alanlarında kullanılabilir. Bu amaçla İBB Sağlık ve Hıfzıssıhha Müdürlüğü web sitesi https://saglik.ibb.istanbul/saglik-ve-hifzissihha-mudurlugu, sosyal medya ve broşür-video-animasyonlarla halkın bu konuda bilinçlendirilmesini sağlıyor.
YENİ UYGULAMALAR HAYATA GEÇİRİLİYOR
Web üzerinden kullanılmaya başlanan ‘Sivrisinek Bildirim Sistemi’ uygulaması ile yurttaşlarımız sivrisinek ihbarı yapılabiliyor. Ayrıca pilot uygulaması başlanan bir mobil uygulamayı telefonuna indiren vatandaşlar şikayetlerini buradan da bildirebilecek. Mobil sistem veya web aracılığı ile hizmet verecek uygulama ile aplikasyonu indirmiş olan kişi, sivrisinek gördüğü anda, o sivrisineğin fotoğrafını çekerek, uygulamada yer alan sinek türlerinden hangi sineğe benziyorsa onu işaretleyip, sivrisinek ihbarında bulunabilecek. İBB ekipleri, aplikasyondan sivrisineğin hangi lokasyonda olduğunu ve cinsini görerek o konuma gidecek ve çalışmalarını yapacak. Şu an, 5 ilçede pilot çalışmaları süren bu uygulama kısa bir süre içerisinde kullanılmaya başlanacak. Uygulamayla, sivrisinek mücadelesine vatandaşlar da dahil edilmiş olacak.
Bu uygulamanın yanı sıra İstanbul’da belirlenen noktalara ovitrap adı verilen sivrisinek tuzakları kuruluyor. Ovitrap, sivrisineklerin özellikle istilacı türlerinin yumurta bırakmaları için hazırlanan çekici bir tuzak çeşididir. Belirli periyotlarla kontrol edilen bu ovitrapların içerisindeki ahşap materyaller değiştirilerek üzerindeki sivrisinek yumurtaları sayılıyor; böylece popülasyon dinamikleri belirleniyor. Popülasyon tespit edilen alanlarda fiziksel ve biyolojik mücadele yapılarak sivrisinek yoğunluğunun artması engelleniyor. Ayrıca ergin sivrisinekler içinde şehrin muhtelif yerlerine tuzaklar kuruldu ve buralardan da belli periyotlarla numuneler toplanılıyor. Toplanan örnekler yerel yönetimlerde ilk defa hayata geçirilen tür tespit laboratuvarında değerlendirilerek hem bölgedeki popülasyon hem de tür tayinleri yapılıyor ve en uygun en etkili mücadele gerçekleştiriliyor.
153 Çözüm Merkezi’ne gelen vektörlerle mücadele talepleri 2019 yılında 82.773 iken, 2020 yılında 70.546 oldu. 2019 yılına oranla talep sayısı %15 azalmıştı.
2021 yılında ise 64.968 talep geldi. Yapılan çalışmaların neticesinde vektörlerle mücadele taleplerinde 2020 yılına oranla %8 daha azalma gözlenmiştir. Buradan anlaşılacağı üzere yapılan çalışmalar neticesinde her geçen yıl şikayet ve talep oranlarında azalma gerçekleşmekte olup 2022 yılı sonunda yıllık bazda güncel rakamlar paylaşılacaktır.