En büyük dünya metropolleri arasında olan İstanbul’un aynı zamanda en az park ve bahçeye sahip bir dünya şehri olduğuna vurgu yapılan ve İstanbul’un bugüne kadar büyük bir şehir parkının olmadığı ifade edilen önergede, İstanbul’un bu önemli sorununu çözmek için ‘İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin stratejik bir planı var mı’ diye soruldu.
‘Planlara bağlı kalsaydık, yeşil alanlar azalmazdı’
Önergede ayrıca şu ifadelere yer verildi; Dünya Şehirleri Kültür Forumu’nun (World Cities Culture Forum) 2015 yılında yayınladığı İstanbul grafiğinde; kamu hizmetine sunulmuş park ve bahçelerin İstanbul’un yüzölçümüne oranı ise yüzde 2,2. Habertürk Gazetesi’nin 26.08.2017 tarihli bir haberine göre ise İstanbul'da, sıcakların ve sellerin panzehiri olan yeşil alanlar giderek küçülüyor. İstanbul’da kişi başına düşen kent içi yeşil alan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na göre 7.57, İBB’ye göreyse 8.41 metrekare."Buna karşı aynı haberde Mimarlar Odası İstanbul Başkanı Sami Yılmaztürk de; istatistiklerin genel anlamda yanıltıcı olabileceğine dikkat çekiyor: “İstanbul’un çoğu ilçesinde kişi başı yeşil alan miktarı 1 metrekareye düştü. Aktif yeşil alanları koruyarak yapılan şehir planlarına bağlı kalsaydık yeşil alanlarımız çok daha fazla olurdu."
‘İmar affıyla betonlaşmanın önü açıldı’
Kandilli Rasathanesi Meteoroloji Laboratuarı Başkanı Adil Tek, yeşilin iklime etkisini şöyle anlattı: “Kentsel ısı adaları olarak belirtilen yerler binaların fazla olduğu mekânlardır ve burada gün içi sıcaklıklar emilir. Akşam güneş battığında ise binalar emdiği ısıyı kusar ve binaların fazla olduğu yerlerde ısı adaları oluşur. İstanbul’da özellikle yapılaşmanın fazla olması ve boğaz rüzgârlarının önünün tıkanmasından dolayı, kent içinde sıcaklıklar kent dışına göre hissedilir bir fark yaratır.” TMMOB Başkanı Eyüp Muhcu da tehlikeyi şu sözlerle özetliyor: Avrupa’da nüfusun fazla olduğu başkentlerde kişi başı en az 30 metrekare yeşil alan düşer. Biz varolan ormanları yok ederek bunu 1-2 metrekareye indirdik. Nüfus yoğunluğunu da artırdık. İstanbul ve Marmara Bölgesi planlanırken nüfus eşikleri aşılmamalıydı. 1984’teki 3194 sayılı imar affıyla yeşil alanların betonlaşmasının önü açıldı.
‘Yeşil alanların artması kente değer katar’
Bu alanda dünyanın büyük şehirleri İstanbul’a fark atıyor: Gökdelenleriyle ünlü New York’ta kişi başına düşen yeşil alan 27 metrekare. Viyana’da kişi başına 60, Amsterdam’da 45, Londra’da 27, Singapur’da 46, Madrid’de 14, Şanghay’da 18, Pekin’de 88 metrekare düşüyor. En yüksek oransa kişi başına 90 metrekare yeşil alanla Stockholm’de. Londra’da 2015’te 300 gönüllü, kentteki ağaçları sayarak bunların tuttuğu karbondioksit ve engel oldukları hava kirliliğinin kente kattığı maddi değeri araştırdı. Buna göre park, sokak ve bahçelerdeki 8 milyon ağacın kente katkısı tam 6,1 milyar sterlin! (24 milyar lira). Araştırmaya göre Londra’nın ağaçları her yıl 2 milyon 367 bin ton karbon tutuyor, fırtına ve yağmur sularını hafifleterek her yıl 2.8 milyon sterlinlik katkı sağlıyor.
‘İBB, planlama yönetmeliğine uymuyor’
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 14 Haziran 2014 tarihli Mekansal Planlama Yapım Yönetmeliği’yle kişi başına yeşil alan miktarını önce 10, sonra 15 metrekareye yükseltti. Düzenlemeyle, yeşil alanların kapsamı da belirlendi: Mahalle ölçeğinde çocuk bahçesi, park, meydan, semt spor alanları, botanik parkları, mesire yerleri ve rekreasyon kullanımları; şehir bütünü ölçeğinde hayvanat bahçesi, kent ormanı, ağaçlandırılacak alan, fuar, panayır ve festival alanı, hipodrom. Peki İBB neden Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Mekansal Planlama Yapım Yönetmeliğine uymuyor? İstanbul da adeta bir beton çöle benzemekte ve bu durumdan çıkabilmesi için acilen bir şeyler yapılması lazım. Bu konuda dünyadaki örneklere baktığımızda bizim şehrimizden kat ve kat daha yeşil olmalarına rağmen birçok şehir parklarını ve bahçelerini daha da artırmak için yaratıcılıklarını da kullanıyorlar.
İstanbul’un Parklarını arttırmayı düşünüyor musunuz?
Yazılı önergede ayrıca şu sorular soruldu; Dünyada çok yolu olan şehirler mi güzel ve medeni olarak görülüyor yoksa çok park ve bahçeleri olan şehirler mi? İstanbul'un parklarını artırmak için stratejik bir planınız var mı? Yoksa bir plan yapmayı düşünüyor musunuz? İstanbul'un parklarını artırmayı düşünüyor musunuz? Ne gibi projeleriniz var?
FİDAN UĞUR-KENT YAŞAM