İstanbul Planlama Ajansı tarafından Ekim-Kasım 2024 tarihlerinde hazırlanan “Barınma Krizini Üniversite Öğrencileri Üzerinden Okumak: Yükseköğretim Politika ve Uygulamalarının İstanbul'daki İzleri” başlıklı rapor, öğrencilerin karşılaştığı barınma maliyetleri, yurt kapasitesinin yetersizliği, ekonomik sorunlar ve devlet politikalarının etkilerini kapsamlı bir analizle ele alıyor. Raporda aynı zamanda Türkiye’de ve İstanbul’da barınma krizinin öğrencilerin yaşam kalitesi üzerindeki etkisine, devlet belgelerinde barınma sorununa yönelik tartışmalara, İstanbul’daki öğrencilere, yurtlara, burs ve kredilere yönelik mevcut durum analizlerine, İstanbul’daki yükseköğrenim ve barınma alanlarının mekânsal izdüşümlerine ve barınma ihtiyaçlarına dair mekânsal değerlendirmelere yer veriliyor.
TOPLUMSAL EŞİTSİZLİKLER YARATIYOR
Öğrencilerin karşı karşıya kaldığı barınma krizinden doğan sorunların toplumsal eşitsizlikler yarattığı ve öğrencilerin eğitim, sosyal yaşam, yaşam kalitesi ve psikolojik sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sahip olduğu da ortaya çıkan sonuçlardan sadece bazıları…
ÖĞRENCİLERİN YAŞAM GİDERLERİ ARTIYOR
İstanbul'da öğrenci sayısı ve eğitim kurumu sayısındaki hızlı artış, yurt ve konut ihtiyacını da artırdı. Yükseköğretim Programı Atlası verileri ışığında yapılan hesaplamalar sonucunda 2023-2024 eğitim döneminde İstanbul’da yer alan devlet ve vakıf üniversiteleri ile vakıf meslek yüksekokullarının, lisans ve önlisans programlarının örgün öğretim ve ikinci örgün öğretiminde eğitim görmekte olan öğrenci sayısı yaklaşık 800 bin kişi olarak belirlendi. Öte yandan, yükseköğretim eğitimindeki öğrencilerin barınma talebine yönelik olarak ise mevcut KYK yurtları, İstanbul dışından gelen öğrencilerin yaklaşık yüzde 30’unu karşılayabiliyor. KYK yurtlarında kalamayan öğrenciler için özel yurtlar veya ev kiralamak maliyet açısından büyük bir yük getiriyor. Özel yurt ücretleri aylık ortalama 11 bin 521 TL ile 27 bin 753 TL arasında değişirken, üç öğrencinin bir araya gelerek ev kiralaması durumunda bile kişi başı maliyet ortalama 5 bin 056 TL ila 15 bin 223 TL arasında kalıyor. Öğrencilerin barınma ve ulaşım haricinde diğer giderleri ise ortalama 9 bin 432 TL. İPA’nın her yıl düzenli olarak yaptığı Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Maliyeti Araştırması’nda da yıllar içerisinde artmaya devam eden yaşam giderlerini okumak mümkün. Dolayısıyla, İstanbul'da öğrencilerin yaşam giderleri ciddi bir bütçe oluşturuyor.
ÖĞRENCİLERİN BAŞARISINI OLUMSUZ ETKİLİYOR
Öğrencilerin büyük bir kısmı yüksek kiralar ve artan yurt ücretleri nedeniyle barınma maliyetlerini karşılamakta zorlanıyor. Devlet yurdu bulamayan öğrenciler, yüksek maliyetli özel yurtlara veya düşük standartlarda konutlara yönelmek zorunda kalıyor ve bu durum birçok öğrencinin eğitimini dondurmasına ya da bırakmasına neden oluyor. KYK yurtları başta olmak üzere, yurtlardaki hijyen eksiklikleri, altyapı sorunları, aşırı yoğunluk ve güvenlik zaafiyetleri öğrencilerin sağlık, güvenlik ve akademik başarısını olumsuz etkiliyor. Öğrencilerin eğitimine ve sosyal uyumuna engel olan barınma sorunları, toplum içinde aidiyet duygusunu da zayıflatıyor.
STRATEJİK BİR YAKLAŞIM GELİŞTİRİLMESİ GEREKİYOR
Bir diğer konu ise Türkiye'de artan yaşam maliyetleri karşısında devletin öğrenci burs ve kredi desteklerinin yetersiz kalması olarak ortaya çıkıyor. 2024 yılı itibarıyla lisans öğrencilerine aylık 2 bin TL olan KYK burs ve kredi miktarı, öğrencilerin temel ihtiyaçlarını karşılayabilmekten uzak bir seviyede. Devletin barınma bütçesinde harcanan miktar ve öğrenci yurtlarına yönelik yapılan yatırımlar, diğer kamu harcamaları ile karşılaştırıldığında oldukça düşük kalıyor.
Sonuç olarak İstanbul’da öğrencilerin barınma sorunları, ekonomik, sosyal ve eğitim açısından ciddi eşitsizliklere yol açıyor. İPA tarafından hazırlanan rapor, düşük maliyetli ve sürdürülebilir barınma çözümlerinin acil bir şekilde geliştirilmesi gerekliliğini gösteriyor. Bu nedenle, barınma sorununa yönelik merkezi yönetim tarafından stratejik bir yaklaşım geliştirilmesi oldukça önemli. İstanbul’da öğrencilerin akademik başarılarını destekleyecek, güvenli ve uygun maliyetli barınma çözümleri, toplumun sürdürülebilir gelişimi açısından da önem arz ediyor.